برزویی, رضا, شاه حسینی, ناصرالدین, مصفا, مظاهر. (1390). بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی عصر صفوی در اشعار کلیم همدانی. فصلنامه زبان و ادب فارسی, 3(6), 29-60.
رضا برزویی; ناصرالدین شاه حسینی; مظاهر مصفا. "بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی عصر صفوی در اشعار کلیم همدانی". فصلنامه زبان و ادب فارسی, 3, 6, 1390, 29-60.
برزویی, رضا, شاه حسینی, ناصرالدین, مصفا, مظاهر. (1390). 'بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی عصر صفوی در اشعار کلیم همدانی', فصلنامه زبان و ادب فارسی, 3(6), pp. 29-60.
برزویی, رضا, شاه حسینی, ناصرالدین, مصفا, مظاهر. بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی عصر صفوی در اشعار کلیم همدانی. فصلنامه زبان و ادب فارسی, 1390; 3(6): 29-60.
بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی عصر صفوی در اشعار کلیم همدانی
2استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
3استاد دانشگاه تهران
چکیده
هدف از انجام این مقاله، معرفی تحولاتِ اجتماعی و رویدادهای اساسی ایجاد شده در جامعهی ایران، پس از به قدرت رسیدن صفویان از دیدگاه یکی از سخنوران نامی این عصر به نام کلیم همدانی است که با بررسی اشعار او میتوان دریافت که شئون مختلفی از زندگی ایرانیان، از جمله فرهنگ، ادب، هنر و بسیاری دیگر از اصول و نگرشهای ارزشی دیرینه و رایج در این سرزمین، دگرگون شده و در بسیاری از موارد به ضدّ ارزش بدل گشتهاند.
هدف ثانی آن است که با بررسی اشعار این شاعر و دنبال کردن مسائل اجتماعی در شعر او، در یابیم که کلیم در روزگارِ رواج «سخنفروشی»، قصد اندوختن ثروت و دریافت صلات بیکران داشته و از زمرهی شاعرانی است که بر پایهی اغراق و غلّو، «گوهری درّ لفظ دری» را نثار بیادراکان خالی از معرفتی کرده که خواهان ستایش خود یا دیگران بودهاند؟ یا برای رنجها و دردهای مشترک انسانی اهمیت قائل بوده و دیده بر دیدار مصائب و آلام همنوعانش نبسته است؟ و اینکه آیا او رسالت شاعری خود را در بیان حقایق اجتماعی ادا کرده است؟ که در خواهیم یافت؛ جامعهی انسانی و دردهای مشترک بشری از دید و نگاه تیز بینانهی او پنهان نمانده و به طُرق مختلفی از آنها سخن گفته است و در این نوشتار برآنیم تا با جستار در اشعار وی که ملقب به «خلاقالمعانی ثانی» است، شرایط اجتماعی خاص عصر صفوی را معرفی نماییم. بعد از این بررسی خواهیم دید که تشنج، ریا، تحقیر شریفان، بی اعتباری سخنوری، جلای وطن و مهاجرت به هندوستان، شش شیوه و شکل از اوضاع و احوال اجتماعی عصر صفوی است که در اشعار وی بازتاب دارد.
11- خواجگی اصفهانی، محمد معصوم، (1368)، خلاصهالسیر، زیر نظر ایرج افشار، علمی.
12- دلاواله، پیترو، (1348)، سفرنامه، ترجمه و شرح و حواشی شجاعالدین شفا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
13- ریاحی، محمدامین، (1371)، مقاله صائب تبریزی شاعر زمانهی خویش، به نقل از کتاب صائب و سبک هندی در گسترهی تحقیقات ادبی، به کوشش محمدرسول دریاگشت، قطره.
14- زرینکوب، عبدالحسین، (1371)، سیری در شعر فارسی، علمی.
15- سعدی، کلیّات، (1377)، با مقدمه و تصحیح محمدعلی فروغی، طلوع.
16- صائب تبریزی، (1383)، دیوان، به کوشش محمد قهرمان، علمی و فرهنگی.
17- صفا، ذبیحالله، (1373)، تاریخ ادبیات در ایران، فردوس.
18- قمی، قاضی احمد، (1359 و 1363)، خلاصهالتواریخ، 2جلد، تصحیح احسان اشراقی، دانشگاه تهران.
19- کلیم همدانی، (1369)، دیوان، تصحیح و تعلیقات محمد قهرمان، آستان قدس رضوی.
20- کلیم کاشانی، (1387)، دیوان، تصحیح و مقدمه حسین پرتو بیضایی، سنایی.
21- منجم، ملاجلال، (1366)، تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال، به کوشش سیف الله وحیدنیا، وحید.
22- موتمن، زینالعابدین، (1355)، تحول شعر فارسی، طهوری.
ابتدای صفحه